تاریخچه عمارت هشت بهشت

کاخ هشت بهشت در زمان حکمرانی شاه سلیمان صفوی در سال 1080 هجری قمری ساخته شد. ساختمانی که در میان باغی وسیع به نام باغ بلبل یا باغ هشت بهشت قرار داشت و خود جزیی از باغی بزرگتر به نام باغ نقش جهان محسوب می شد. شاه سلیمان پس از دستور ساخت این کاخ، در سال سوم سلطنتش (همان سال 1080) از آن بهره برداری کرد. برخی تاریخ‌دانان و پژوهشگران در نوشته های خود در مورد علت ساخت این بنا نوشته اند که شاه سلیمان، هشت بهشت را برای اقامت هشت سوگلی حرم پادشاه ساخته و 4 نفر از آنها را در طبقه همکف و 4 نفر دیگر را در طبقه اول جای داده بود.

عمارت هشت بهشت در دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و حکومت ظل السلطان بر اصفهان به مدرسه همایونی تبدیل شد.

باغ و قصر هشت بهشت از طرف ناصرالدین‌شاه قاجار به بانو افتخار الدوله واگذار شد به شرط اینکه وضع و هیئت آن را تغییر ندهد و حریم آن را در خیابان چهارباغ نگاه‌داری كند. پس از فوت بانو, باغ و قصر هشت بهشت به  تصرف وراث او درآمد و در این مدت تغییرات كلی در وضع باغ و قصر به‌وسیله متصرفین بنا ایجاد و مانند عالی‌قاپو و چهلستون، تزیینات نقاشی, طلاکاری و آینه‌کاری آن در زیر قشری از گچ با تزیینات گچی مستور شد.

این کاخ را با نام‌های دیگری نظیر هشت به هشت و هشت در بهشت نیز می‌شناسند.

عمارت و باغ هشت بهشت در سال 1313 با شماره‌ 227، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در سال 1343 زیر نظر وزارت فرهنگ و هنر  تبدیل به پارک شد و همزمان اداره باستان شناسی از معماران و زبردستان ایرانی و ایتالیایی کمک خواست تا تزئینات زیبایی که در زیر گچ‌‌کاری های دوران قاجاریه مدفون شده است را زنده کنند.

امروزه پارک شهید رجایی پیرامون کاخ قرار دارد و یکی از تفرجگاه‌های محبوب اهالی اصفهان است.

معماری

اگر خوب به نمای بیرونی ساختمان دقت کنید متوجه می‌شوید که سعی شده همانند 8 ضلعی ساخته شود از این رو دارای 4 نما می‌باشد. اگر چه نماها دارای شباهت هایی هستند اما به طور کلی با یکدیگر متفاوت ساخته شده اند. در ضلعی که روبه روی آن استخر قرار گرفته نمای اصلی ساختمان می‌باشد.

این عمارت 30 متر طول و 35.26 متر عرض دارد و به‌ وسیله دو پلكان 10 پله‌ای (متصل به نماهای شرقی و غربی قصر) از زمین جدا می‌شود.

پس‌ از آن ایوانی با دو ستون چوبی بلند از چوب سرو وجود دارد كه با ورودی‌هایی به سرسرای مركزی ارتباط پیدا می‌کند. از آن جایی که نام این بنا کاخ هشت بهشت است بنابراین سعی شده از عدد هشت نیز در معماری این بنا استفاده شود از ین رو حوض مرمرینی به طول 80.2 و عرض 30.2 با فواره‌ای در میان آن در وسط عمارت قرار گرفته که دارای هشت ضلع می‌باشد همچنین نورگیر کوشک که به صورت گنبدی ساخته شده نیز دارای هشت پنجره می‌باشد. آب این حوض هشت ضلعی به آبراه کوچکی می‌ریزد تا آب را به بیرون عمارت هدایت کند و به آب نمای بزرگی که در مقابل ایوان شرقی عمارت قرار دارد بریزد.

سقف این ایوان دارای تزیینات بسیاری است و دیوارهای داخلی قصر هم با نقاشی و طلاکاری و اشكال پرندگان مختلف و گل‌های رنگارنگ و شیشه‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌ها تزیین‌شده‌اند. در این سرسرا دو تابلو نقاشی بزرگ دیده می‌شود كه فتحعلی شاه را روی تخت نشان می‌دهد و در اطراف او چند نفر از فرزندانش قرار گرفته‌اند. تمام این عمارت روی زیربنایی قرار گرفته است كه پایه بنا محسوب می‌شود و از مرمرهای زیبای تبریز ساخته‌ شده است

اتاق‌های طبقه اول در چهار گوشه عمارت تزیيناتی از گچ‌بری و نقاشی دارند. در طبقه دوم عمارت نيز مجموعه‌ای از رواق‌ها، اتاق‌ها، طاق‌ها و پنجره‌ها بر زیبایی آن می‌افزاید. اين طبقه به راهروها و اتاق‌های متعددی تقسیم‌ شده است که هر يک تزیینات ویژه خود را دارند. در برخی حوض آب و در بعضی بخاری‌های ديواری تعبیه‌شده‌اند. ديوارها را نيز آینه‌های فراوان پوشانده‌اند.

تمام سقف‌های کاخ نيز از موزاییک‌های بسيار عالی پوشانده شده است و دالان‌ها و غلام‌گردش‌های بسيار زيبا و هماهنگ آن‌ها را احاطه کرده‌اند. نکته حائز اهمیت در اين عمارت ارتباطی است که ميان فضاها و قسمت‌های مختلف آن پديد آمده است. اين ارتباط باعث می‌شود تا عمارت هشت بهشت اصفهان در عين تنوع و گوناگونی و تعدد فضا از وحدت و يکپارچگی و تزیینات قابل‌توجه برخوردار شود.

اطراف عمارت در قسمت خارجی آن با سنگ‌های سخت پوشیده شده و در وسط این قسمت سنگ‌فرش آبروی كوچكی تعبیه‌ شده است كه اضافه آب‌های حوض‌های داخل و خارج عمارت در آن جریان پیدا می‌کند. از این مجرا آب‌ به داخل دو آب‌نمای بزرگ به عرض 8 متر و طول 50 متر فرومی‌ریزد كه در مقابل ایوان‌های غربی و شرقی عمارت قرار دارند. محوطه كاخ با چنارهای بلند محصور شده است و باغچه‌های گل آن را آرایش می‌دهند. این گل‌ها بیشتر از نوع گل رز و یاسمن هستند.

خیابان شمالی كاخ به قصر چهلستون مربوط می‌شود و خیابان غربی با سردر بزرگی به خیابان چهارباغ اتصال می‌یابد.

آنچه از عکس‌ها ونقاشی‌های به جا مانده معلوم است نشان می‌دهد این عمارت دارای نرده‌های چوب زرنگار و قاب‌ها و جام‌های بلور و آلت‌های شیشه‌ای رنگارنگ ظریف بوده است که متاسفانه به دلیل تغییراتی که در ایام مختلف به خود دیده اکنون اثری از آن‌ها نیست.

پارک شهید رجایی و امکانات پارک

ورود به پارک شهید رجایی بدون هیچ هزینه‌ای و در تمام ساعات شبانه‌روز ممکن است و در پارک می‌توانید شاهد نمای بیرونی کاخ باشید. برای ورود به کاخ از ساعت 9 تا 17 می‌توانید مراجعه کنید.

خیابان آمادگاه-خیابان باغ گلدسته-پارک شهید رجایی

031-32225958