معرفی

باغ پرندگان اصفهان با مساحت 55000 متر مربع در مجموعه ناژوان و در حدود 4 کیلومتری غرب پل وحید احداث شده است .محوطه داخلی باغ  17هزار متر مربع وسعت دارد . 40 هزار متر مربع از این باغ دارای سقف توری است که بر روی ۱۶ ستون فلزی به ارتفاع 32-25 متر قرار دارد.

بخش‌های مختلفی در این باغ برای حدود 4000 قطعه پرنده در 130 گونه وجود دارد که به‌تدریج بر تعداد آ‌ن‌ها افزوده می‌شود.

برکه

4 برکه کوچک و بزرگ در باغ پرندگان وجود دارد که بزرگترین آن‌ها در مرکز باغ قرار دارد.

این برکه‌ها محل زندگی پرندگان آبچر از جمله:

اردک

اردک پرنده‌ای با بدن کشیده و پاهای کوتاه است که باعث می‌شود بدنش نزدیکِ زمین قرار گیرد. اردک از پرندگان نوک‏ پهنی است که در جانورشناسی به آن‌ها لاملیورستر می‌گویند. درازا و حجم بال اردک نسبت به سایر طیور متوسط است و اردک اهلی بدین دلیل به خوبی نمی‌تواند پرواز کند. حرارت طبیعی بدن اردک 7/40 درجه سانتی‏گراد و تعداد نبض آن به طور متوسط 312 دفعه در دقیقه و تعداد تنفسش 28– 16 بار در دقیقه است. سر بزرگ و قطر منقار آن در بالا و پایین کم است. بدین ترتیب، از اتصال منقار به یکدیگر برجستگی خاصی از نیمرخ در آن‌ها دیده نمی‌شود.

منقار در محل اتصال به سر نازک‏تر از قسمت آزاد است؛ ازاین‏رو تقریبا به صورت یک بیلچه درآمده‌است. منقار از غشایی صاف و هموار پوشیده شده‌است که لبه‏ آن از یک قسمت شاخی پوشیده می‌شود. زبان در اردک قوی و عضلانی است و غدد چشائی فراوانی دارد که به‏ وسیله ‏ی آن‌ها می‏ تواند تا اندازه‌ای طعم مواد غذائی را حس کند. گردن اردک کوتاه و قطر آن متوسط است. پرها تمام بدن اردک‌ ها را پوشانده و غشای ضخیمی را در روی پوست تشکیل می‌دهد. این پرها به ‏خوبی روغنی‌اند و این امر مانع از رسیدن آب و رطوبت به بدن آن می‌شود.

اردک ها همه چیزخوارند به این معنی که هم از گیاهان و هم از جانوران تغذیه می کنند. آنها از طیف گسترده ای از غذاها مانند گیاهان آبزی، ماهی های کوچک، حشرات، کرم ها، کرم های حشره، نرم تنان، سمندرها و تخم ماهی ها تغذیه می کنند.

طول عمر یک اردک به تعدادی از عوامل از قبیل گونه ای که اردک به آن تعلق دارد و یا این که آیا در حیات وحش است یا در مزرعه پرورش یافته بستگی دارد.

اردک ها معمولا در زمستان به دنبال همسر می گردند. پرندگان نر با نمایش پرهای زیبای خود سعی می کنند توجه اردک های ماده را به خود جلب کنند. در بهار، پرندگان ماده همسر ایده آل خود را به محل جفت گیری که از قضا جایی است که خود از تخم در آمده اند می برند.

در طبیعت، پرنده ماده بعد از گذاشتن تخم ها روی آنها می نشیند تا آنها را گرم کند جوجه ها در 28 روز از تخم در می آیند و تنها چند ساعت پس از تولد می توانند با مادر خود شنا کنند و اگر مادر خود را از دست بدهند می توانند به تنهایی تا فاصلۀ 1.5 کیلومتر به جستجوی آب بروند.

اردک نر بال و پر رنگارنگ تری نسبت به اردک ماده دارد در حالی که پرهای ماده ساده و یکنواخت به نظر می رسد.

فلامینگو

 فلامینگوها: واژه «فلامینگو» از واژه اسپانیایی و لاتین «فلامنکو» به معنی آتش گرفته شده و به رنگ روشن پر این پرندگان اشاره دارد.

این پرندگان که با نام مرغ آتشی نیز شناخته می‌شوند پاهایی دراز، منقاری منحنی و گردنی بلند و خمیده دارند و بال‌های آن‌ها ترکیبی از رنگ‌های سفید، صورتی، سرخ و سیاه را به نمایش می‌گذارند.علت  رنگ صورتی، نارنجی و یا قرمز پرهای یک فلامینگو رنگدانه کارتنوئید موجود در غذایشان می باشد. جالب آنکه فلامینگوی نابالغ به‌رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری چرک است و آن قدرها جذاب به نظر نمی‌رسد. این پرندگان در همه قاره‌ها به‌جز قطب جنوب زندگی می‌کنند.

در دنیا فلامینگوها به عنوان مشهورترین پرندگان شناخته می شوند که خواستگاه طبیعی آنها به جزایر شنی آفریقا، اروپا ،آسیا و آمریکا برمی گردد. دریاچه های کم عمق، باتلاق های جنگل های حرا مکان مناسبی برای زندگی این پرنده های خاص با پرهای رنگارنگ است.

فلامینگوها از انواع میگوها، پلانکتون، جلبک و موجودات سخت پوست دریاچه ها، تغذیه می کنند و این تنوع غذایی باعث شده است تا پرهای رنگانگی مثل شراره های آتش داشته باشند.

ژنتیک طبیعی فلامینگوها شبیه به مرغابی های شانه به سر  است و جزو خانواده مرغابی سانان که پرندگان آب دوست هستند، تلقی می شود. جالب است بدانید که فلامینگو ها در زمان استراحت بدن خود را روی یک پا متعادل می کنند. برای خوردن هر غذایی نفس شان را حبس می کنند و ساعت ها منقارشان را به صورت وارونه نگه دارند تا قدرت فیلتر وبلع کردن آن را داشته باشند.

جزایر سر سبز کارائیب و آمریکای جنوبی تا آفریقا، خاورمیانه و اروپا جایی است که، شش گونه متفاوت از این پرنده ها به فراوانی در آنجا یافت می شوند.

آنها پرندگانی اجتماعی هستند که به صورت گله های خیلی بزرگ (میلیونی) به سرزمین های متفاوت پرواز می کنند ولی شکار غیر قانونی و دشمنانی که در محیط زیست وجود دارد، آنها را به مرز انقراض نزدیک کرده است.

اندازه طول بال های این پرنده به 1.5 متر هم می رسد و این مزیتی است که آنها را در پرواز کردن به یک پرنده قدرتمند تبدیل کرده است چون سرعت اوج گیری آنها به هنگام پرواز آنقدر زیاد است که حتی به 56 کیلومتر در ساعت هم می رسد. شاید هیچ تمایلی به شنا کردن در آب نداشته باشند ولی شناگران ماهری هستند.

فلامینگوی بزرگ، یکی از گونه های بزرگ فلامینگو است که قدش از سطح زمین تا بالای سرش بیشتر از متر هم می شود چون ارتفاع پاهایش که بین 75 الی 125 سانتی متر است، موجب قد بلندی آنهاست این در حالیست که قد کوچک ترین نژاد فلامینگوها در حدود 90 سانتی متر گزارش شده است. وزن فلامینگوهای بزرگ در حدود 3.5 کیلوگرم است.

فلامینگوها در طبیعت وحشی بین 20 الی 30 سال زندگی می کنند ولی اگر در اسارت از آنها نگهداری شود، می توانند تا 50 سال هم عمر کنند. این پرنده مادام العمر با جفتی که انتخاب کرده است زندگی خواهد کرد و پرنده ماده هر سال یک تخم می گذارد تا به جوجه تبدیل شود. جالب است بدانید که اگر آن تخم را از دست بدهد تا سال دیگر که جفتگیری می کند، هیچ تخمی را جایگزین آن نخواهد کرد

اگر تخم گذاشته شده از بین نرود و یا شکسته نشود، والدین در مراقبت و گرم کردن آن باهم همکاری خواهند داشت تا بعد از چند هفته جوجه فلامینگو در لانه گلی متولد شود. جوجه هایی با پرهای خاکستری یا سفید به دنیا می آیند و تا زمانی که آنها وارد سن سه سالگی نشوند، پرهای آتشی که به رنگ های نارنجی، قرمز و صورتی رنگ است، در میان پرهای سفید رنگ شان ظاهر نمی شود.منقار جوجه فلامینگوها کوچک و راست است، اما پس از چند ماه شکل منحنی مشخصی پیدا می کند.

پرنده مادر به مدت 5 الی 12 روز جوجه متولد شده را با شیری که در پیش معده اش تشکیل شده است و پروتئین و چربی بالایی هم دارد، تغذیه می کند. جوجه دهانش را به منقار مادر می چسباند تا این ماده مقوی را که هیچ شباهتی به شیر پستان ندارد، دریافت کند.

 

پلیکان

پلیکان که به آن مرغ سقا نیز گفته می شود یکی از شگفت انگیزترین پرندگان آبزی بزرگ جثه ای هستند که به جز قطب جنوب در تمام قاره های جهان می توان آنها را مشاهده نمود. این پرنده، منقار درازی به همراه کیسه بزرگی در گلو دارد که برای گرفتن و بلع طعمه از آن استفاده می کند

دو گونه از پلیکان ها که بیشتر شناخته شده اند شامل پلیکان خاکستری و پلیکان سفید بزرگ می باشند.

پلیکان خاکستری طولی برابر با 180-170سانتی متر داشته و از پلیکان سفید بزرگتر می باشد. رنگ آن سفید چرکی بوده و بدون کاکل است. اما پرهای پشت سرش کمی بلند و پیچدار است. در پرو بالش رنگ روشن صورتی دیده نمی شود. پاهایش خاکستری سربی رنگ بوده و در زیر بالهایش هیچ سیاهی مشاهده نمی شود.

پلیکان سفید اندازه ای بین 175-140سانتی متر داشته و جنس نر و ماده آن همشکل هستند. مرغ سقای سفید پرنده ای بزرگ جثه با شاهپرهای سیاهرنگ است که کیسه گلویش آویزان و پاهای گوشتی به رنگ قرمز و نارنجی می باشد. در فصل تولید مثل کاکل کوتاه پرچینی در پست سر داشته و پر و بال هایشان  سفید مایل به صورتی می باشد. اگر از فاصله نزدیک به آن ها نگاه کنید پرهای زردرنگ انتهای گردن و چشمان قرمز رنگشان کاملا مشخص است.

پلیکان نابالغ قهوه ای رنگ بوده و به تدریج رنگ آن به سفید چرک تغییر می یابد. بقیه پرهای اولیه به شکل خالهای قهوه ای نامنظمی در سطح بدنش وجود دارند. در ایران پلیکان سفید را در فصل تابستان می توان در دریاچه ارومیه مشاهده کرد البته در سیستان و بلوچستان نیز زاد و ولد داشته و تقریبا در تمام تالاب های سراسر کشور به مهاجرت می پردازد.

پلیکان در زیر پوست سینه، بالها و حنجره خود کیسه های هوایی دارد که توسط آن ها می تواند در زیر آب نیز تنفس داشته باشد.

برخلاف دیگر پرندگان مرغ سقا تخم های خود را با سینه گرم نگه نمی دارد بلکه روی تخم ها با پا می خوابد و از این طریق آن ها را گرم می کند. پاهای این پرنده کوتاه بوده و هنگام راه رفتن اندکی خنده دار به نظر می رسد.

سنگین ترین پرنده پلیکان، نوعی پلیکان سفید بزرگ است که وزنی در حدود 15-9 کیلوگرم دارد. کوچکترین و سبک ترین پلیکان، پیلکان قهوه ای با اندازه 1.5-1 متر و وزنی درحدود 3.5کلوگرم می باشد. در حال حاضر پلیکان ها در معرض خطر انقراض قراردارند و آلودگی آب دریا و اقیانوس ها نیز بر این موضوع بی تاثیر نیست.

غذای پلیکان را عمدتا ماهی ها و به ندرت قورباغه، لاک پشت و سخت پوستان تشکیل می دهد و اگر بسیار گرسنه باشد حتی به خوردن مرغ دریایی نیز روی می آورد. مرغ سقا قادر است یک پرنده را به صورت کامل ببلعد. کیسه ای که در زیر منقار پلیکان وجود دارد برای صید ماهی های درون آب کاربرد دارد همچنین مرغ سقا از آن برای نگهداری غذاهای بلع شده جهت تغذیه جوجه های کوچکش وخنک کردن خود در روزهای گرم استفاده می کند.

پلیکان زندگی گروهی و اجتماعی را دوست دارد و در دسته های متشکل از چند صد پلیکان به زندگی می پردازد و بسته به نوع گونه ای که دارد در درختان، بوته ها یا روی زمین برای خود لانه می سازد.

گونه های خاصی از پلیکانها می توانند در تمام سال جفت گیری داشته باشند، اما  برخی دیگر در فصلی خاص به جفتگیری می پردازند. پلیکان نر در موقع جفتگیری از شیوه های مختلفی استفاده می کند. برخی با پرهای رنگارنگ و برخی با تغییر رنگ کیسه گردن یا صورت خود به جلب توجه جنس ماده می پردازند.

پلیکان نر و ماده با همکاری یکدیگر به ساختن لانه هایی از پر، چوب و برگ درختان در روی درختان نزدیک آب می پردازند. پلیکان ماده معمولا یک تا سه تخم می گذارد. والدین به نوبت تخم ها را بین پاهای خود قرار می دهند تا گرم بماند. مدت زمان جوجه کشی بین 28 تا 36 روز می باشد و جوجه ها با گرفتن غذا از منقار والدین تغذیه می شوند. این جوجه ها حدود 30بار در روز در طی ماه اول باید توسط والدین خود تغذیه شوند.  این جوجه ها در طی 3 الی 4 سال بالغ می شوند. طول عمر مرغ سقا بین 10تا 30سال در طبیعت متغیر است.

پرواز پلیکان ها بسیار بلند و با شکوه است و می توانند با بالهای بزرگ خود مانند عقاب ها تا ارتفاعات بالا اوج بگیرند. البته بالا رفتن بدون کمک باد اندکی برای پلیکان ها با چالش همراه است. پلیکان ها برای پرواز بالهای خود را بر روی سطح آب زده و هر دوپای خود را متحد کرده تا سرعت کافی برای بلند شدن پیدا کنند.

به طور کلی راز پرواز این پرنده، در تفاوت های اندک فشار هوا که از طریق موجهای نزولی و صعودی ایجاد می شود نهفته است. سرعت پرواز مرغ سقا  می تواند به حدود 56 کیلومتر در ساعت برسد. همچنین پلیکان قادر است تقریبا تا 24ساعت بر فراز زمین به پرواز بپردازد. به طور معمول تا 1000 متر پرواز عادی برای مرغ سقا محسوب می شود البته ارتفاع پرواز تا 3000 متر نیز گزارش شده است.

پلیکان ها در اوقاتی که غذا نمی خورند به چرت زدن، شناسایی طعمه و یا آفتاب گرفتن می پردازند و در زمان غروب آفتاب سرهای خود را روی شانه ها قرار داده و چشمانشان را می بندند. پرهای پلیکان او را از سرمای شب محافظت می کند. پلیکان ها به دلیل جثه بزرگ کمتر مورد شکار قرار می گیرند.

قوها

قوها از لحاظ بدنی بزرگ جثه ترین عضو خانواده اردکیان هستند و جزو بزرگ ترین پرندگانی که قادر به پرواز هستند به شمار می روند. زادگاه آن استرالیا و قاره آمریکا است.

جثه قو ها  می تواند به یک و نیم متر طول و پانزده کیلو گرم وزن برسد. طول بال های باز شده آنان نیز به سه متر می رسد.  قو در مقایسه با غاز، پاهای بزرگ تر و گردن درازتری دارد.

پوشش پر روی بدن هر دو جنس نر و ماده یک شکل است، با این حال نر ها از لحاظ جثه و وزن بزرگتر از ماده ها هستند.

نژادهای قوی ساکن در نیمکره شمالی دارای پوشش پر کامل سفیدند ولی نژادهایی که در نیمکره جنوبی زندگی می کنند دارای پرهای مختلط سفید و سیاه بر بدن خود هستند.

پاهای قو در حالت کلی به رنگ خاکستری است، به استثنای گونه قوی ساکن آمریکای جنوبی که پاهای صورتی دارد.

رنگ نوک نیز تغییر پذیر است؛ چهار نژاد ساکن در بخش های نزدیک قطب شمال نوک های سیاه با اندکی رنگ زرد در آن ها دیده می شود و دیگر گونه ها دارای نوک های قرمز و سیاه هستند.

با اینکه در حالت کلی پرندگان دندان ندارند، قوها در این باره استثنا شمرده می شوند. ردیف شیارهای کوچک روی منقار به آن ها توانایی گرفتن و خوردن جانوران آبزی ریز را می دهد.

دم  قو نقش هدایت کننده هوایی آن ها را بازی می کند و در هنگام پرواز به کمکشان می آید.شکل دوکی شکل دم باعث می شود که قو ها بتوانند تعادل خود را در هوا حفظ کرده و به سادگی در آن تغییر جهت دهند.

اگر چه قوها برای تمام عمر همسر انتخاب نمی کنند، ولی معمولا بین یک زوج، پیوندی قوی ایجاد شده و آن ها چندین سال در کنار یکدیگر می مانند.

قو ها بر روی زمین از شاخه و برگ برای خود لانه می سازند و قوی ماده بین سه تا نه تخم می گذارد. بچه قو ها، بعد از یک دوره شکل گیری یک ماهه، سر از تخم در می آورند.

و پس از چند روز، اغلب همراه مادر خود در آب شنا کرده و برای حفاظت و گرم شدن در کنار او می مانند.

قفس های شیشه ای

قفس‌های شیشه‌ای فضاهایی شبیه گلخانه‌ دارند و برای پرندگانی مناسب‌اند که نمی‌توانند در آب‌وهوای اصفهان به زندگی ادامه دهند. این فضاها با دارا بودن امكانات ويژه‌ای چون دستگاه تهويه، شوفاژ و كولر، محيط مناسبی را برای زیست پرندگان ایجاد کرده‌اند.

برخی از این پرندگان عبارت‌اند از:

طوطی

طوطی‌ها نزدیک به 372 گونه پرنده در86 سرده گوناگون هستند و راسته طوطی‌سانان از فرورده نوآروارگان را تشکیل می‌دهند.اینها اغلب در سرزمین‌های گرمسیر و نیمه‌گرمسیر زندگی می‌کنند. راسته طوطی‌سانان دربرگیرندۀ سه بالاخانواده است که شامل طوطی‌واران (طوطی‌های راستین)، طوطی‌کاکلی (طوطی‌های کاکل سفید) و طوطی نیوزیلندی (طوطی‌های نیوزیلندی) می‌شود. بیشترین تنوع طوطی‌ها در آمریکای جنوبی و استرالزی است. حدود یک سوم از مجموع گونه های طوطی در خطر انقراض هستند.

طوطی‌ها انواع گوناگونی دارند که با رنگ‌های متنوع پرهای بال و پرهای سر و دم از هم متمایز می‌شوند. بال‌های طوطی‌سانان رنگین و منقارشان خمیده و کج است، بعضی کاکل و دم کوتاه و بعضی دم دراز دارند.

طوطی‌ها معمولاً از میوه‌ها و دانه‌ها استفاده می‌کنند و منقار بسیار محکمی دارند که در شکستن دانه‌های سخت به کار می‌برند.

بیشتر این پرندگان دگردیسی جنسی ندارند و هر دو جنسشان به یک شکل هستند. رنگ اکثر طوطی‌ها سبز می‌باشد که این رنگ با رنگ‌های روشن دیگر ترکیب شده‌است. گاهی نیز طوطی‌ها دارای چندین رنگ مختلف هستند.

در طوطی‌ها 2 تا از انگشتان پا به طرف جلو و 2 انگشت دیگر به طرف عقب خم شده است. این ویژگی حرکت و ایستادن آنها روی شاخه درختان را تسهیل می‌کند.

طوطی‌، پرهای درخشنده و زیبایی دارد. پرهای سبزرنگی که بخش وسیعی از بدن آن را می‌پوشاند، این امکان را فراهم می‌کند تا طوطی بتواند به آسانی خود را میان برگ‌های درختان مخفی کند.

علاوه بر این، پرهایی به رنگ‌های آبی، زرد و قرمز نیز روی بدن این پرنده به چشم می‌خورد که زیبایی ظاهری آنها را دوچندان می‌کند. این گروه از پرندگان، بال‌هایی کوتاه و مدور دارند که هنگام پرواز در میان شاخ و برگ درختان هیچ محدودیتی برای آنها ایجاد نمی‌کند.

طوطی در کنار زاغ، کلاغ و غراب دارای بیشترین هوش در میان پرندگان است. این پرنده توانایی تقلید صداها را داشته و بدون درک مطلب، کلمات را تلفظ می‌کند.

مرغ عشق

مرغ عشق دارای یک الگوی رگه‌ای موج‌دار در سر و پشت است که با رگه‌های سیاه وسیع‌تری نیز روی بال‌ها امتداد می‌یابد.

نمونه‌های وحشی معمولاً دارای پرهای سبز علفی هستند که به آن‌ها اجازه می‌دهد با درختان ترکیب‌شده و مورد توجه شکارچیان قرار نگیرند.

هنگامی‌که پرورش مرغ عشق آغاز شد، بسیاری از رنگ‌ها و جهش‌های جدید مانند آبی، زرد، سفید، خاکستری و بنفش ایجادشده است.

مرغ عشق‌های جوان دارای علائم میله‌ای بر روی پیشانی هستند که با افزایش سن عقب می‌روند و چشم‌های آن‌ها دارای عنبیه‌های تیره است که به‌تدریج با افزایش سن خاکستری می‌شوند؛ این مورد لزوماً برای همه رنگ‌ها صادق نیست.

نرها و ماده‌ها می‌توانند از سر تا دم به‌اندازه 18 سانتی‌متر برسند و وزن آن‌ها بین 25 تا 40 گرم است. به دلیل این شباهت‌ها تشخیص جنسیت این پرندگان آسان نیست.

نرها و ماده‌های بالغ مرغ عشق معمولاً به رنگ‌های سبز و زرد روی سینه‌ها و کمر خود هستند.

پرهای سر و پشت نیز دارای الگوهای مختلفی از رنگ سیاه است. نرها دور منقارشان به رنگ آبی است در حالی ‌که ماده‌ها در آن ناحیه صورتی یا بنفش‌ رنگ هستند.

این پرندگان از بسیاری از انواع دیگر طوطی‌ها کوچک‌تر هستند. وزن آن‌ها معمولاً فقط بین یک تا یک ونیم اونس است. قد آن‌ها فقط هفت اینچ است و طول بال های آن‌ها در حالت کاملاً باز 12 اینچ می باشد.

مرغ عشق ماده در حدود هشت‌ماهگی به بزرگ‌سالی می‌رسد. در طبیعت، این پرندگان باهم جفت می‌شوند و باهم فرزندان را پرورش می‌دهند.

در طبیعت مرغ عشق‌های ماده ترجیح می‌دهند در حفره‌های درختان یا شکاف‌های دیگر زندگی کنند که به‌اندازه کافی بزرگ و صاف باشند تا تخم‌گذاری کنند.ماده‌ها به‌طورمعمول در یک دوره بین چهار تا شش تخم می‌گذارند.

قبل از شروع به جوجه‌ریزی، جوجه‌کشی این تخم‌ها ممکن است 20 روز طول بکشد. گاهی اوقات، یک هفته تا 10 روز بیشتر طول می‌کشد تا همه جوجه‌ها از تخم‌ها بیرون بیایند.

جوجه‌ها کور و بدون پر به دنیا می‌آیند. مادران آن‌ها مسئول گرم نگه‌داشتن آن‌ها در طی 10 روز اول یا همین حدود تا زمانی که چشمانشان باز شود، هستند.

سپس آن‌ها شروع به رشد و پر درآوردن می‌کنند. اما چهار یا پنج هفته دیگر طول می‌کشد تا این جوجه‌ها بتوانند لانه را ترک کنند.

بین شش تا هشت هفته، نوپایان شروع به یادگیری پرواز می‌کنند و سعی می‌کنند لانه را ترک کنند.

این پرندگان می‌توانند تا 15 سال در طبیعت زندگی کنند.

جمعیت مرغ عشق‌ها در سراسر جهان بیش از 5،000،000 پرنده و در حال رشد تخمین زده‌شده است.

تقلید صدا یکی از خصوصیاتی است که بیشتر مرغ عشق‌ها از آن برخوردارند. آن‌ها خیلی خوب می‌توانند صدای انسان را تقلید کنند.

توکان

توکان ها از نظر ظاهری شبیه دارکوب ها نیستند ولی تقریبا از یک خانواده به حساب می آیند پاهای آنها، همانند دارکوب ها دارای چهار چنگال است. سرعت بال زدن آنها به هنگام پرواز، آن قدر زیاد است که شکل پروازشان به صورت عمودی و افقی دیده می شود.

توکان های درخت نشین، منقار خیلی بزرگ و رنگارنگی دارند. تقریبا دو سوم بدن آنها را منقار بزرگ شان تشکیل داده است. این پرنده ها بومی آمریکای جنوبی هستند و جنگل های استوایی تنها جایی است که می توان دسته های بزرگی از این پرنده ها را در آنجا مشاهده کرد. رنگ پرهایشان سیاه و سفید است و رگه های بسیار رنگارنگی، در لابه لای بال های شان به چشم می خورد.

بر خلاف سایر پرنده ها در اطراف منقارشان دندانه های کوتاه و بلندی وجود داردکه به آنها در خرد کردن، برداشتن و تکه تکه کردن غذای محبوب شان کمک شایانی می رساند.

جالب است بدانید که داشتن چنین منقار بزرگی هنوز برای دانشمندان شگفت انگیز است چون آن همه پرهای رنگارنگ و زیبا هیچ سنخیتی با این منقار بزرگ او ندارد. گروه دیگری از این پرندگان هستند که جثه ریزتری دارند و با نام توکانیتس مشهورند.

توکان ها به صورت گروهی در کنار همدیگر زندگی می کنند و ترجیح می‌دهند لانه های خود را در سوراخ هایی که از قبل در تنه درختان ایجاد شده است، بنا کنند. آنها از انواع حشرات، میوه ها، خزندگان و پرندگان کوچک، حتی از تخم سایر پرندگان هم تغذیه می کنند. توکان ها همیشه از خوردن انواع میوه های موجود در طبیعت استقبال می کنند و زمانی سراغ کرم ها،حشرات و سایر منابع غذایی می روند که قصد جفتگیری و تخمگذاری داشته باشند چون باید پروتئین لازم را به بدنشان برسانند.

توکان ماده دو هفته بعد از اولین جفتگیری خود، شروع به گذاشتن تخم هایش می کند و تا هفته ها ( 46 الی 50 روز) روی 3 الی 4 عدد تخمی که گذاشته است، می خوابد تا جوجه هایش بیرون بیایند.

توکان ها پرنده های زیرکی هستند و توجه زیادی به محیط اطراف خود دارند. شخصیت آرام و رفتارهای بسیار شیطنت آمیزی دارند.

هم اکنون 35 نوع از این پرنده شناسایی شده است که توکان منقار تیز و توکان توکو جزو مشهورترین آنها به حساب می آید.

صخره

برای زیست پرندگان مناطق سنگلاخی و بیابانی، فضاهایی صخره‌ای در باغ پرندگان اصفهان ساخته شده است که از پرندگان زیر میزبانی می‌کند.

کبک

کبک ها پرندگانی از تیره قرقاول ها می باشند و تاکنون 14 گونه مختلف از این نوع پرنده شناسایی شده است. زیستگاه طبیعی این پرنده از کوه های منطقه خاورمیانه و آسیا از شرق یونان و جنوب بلغارستان، آسیای صغیر تا منچوری چین گسترده است. کبک در آمریکای شمالی، هاوایی و نیوزیلند نیز از جمعیت خوبی برخوردار شده است.

نرها (با وزن 510 تا 800گرم) کمی از ماده ها (با وزن 450 تا 680 گرم) از لحاظ طول و وزن بزرگترند. ترکیب پرها در هر دو جنس نر و ماده یکسان است. رنگ این پرنده قهوه ای مایل به خاکستری در بالا و زرد کمرنگ در قسمت شکم است. یک خط سیاه از قسمت جلوی سر آغاز شده و پس از عبور از چشمها و گردن, در قسمت بالای سینه تمام می شود و سر و سینه خاکستری پرنده را از قسمت سفید رنگ گلو جدا می کند. پهلوی پرنده با ترکیبی از رنگ سیاه و شاه بلوطی متمایل به سفید پوشانده شده و پرهای انتهایی بال، به رنگ شاه بلوطی هستند. نوک، لبه پلک ها، ساق و پاهای کبک به رنگ صورتی تا قرمز سیر هستند. اگرچه هر دو جنس نر و ماده ممکن است دارای یک سیخک کوچک در قوزک پا باشند، ولی این معمولا از مشخصات جنس نر است. کبک های نابالغ کوچکتر هستند و به رنگ قهوه ای و خاکستری هستند. در زیستگاه طبیعی این پرنده، رنگ آن بسته به موقعیت جغرافیایی منطقه متغیر است. رنگ پرندگان مناطق خشک تر، بیشتر متمایل به خاکستری و سفید است.

کبک ها تک همسر هستند. ماده ها در فصل جفت گیری هنگام شب و روز آواز می خوانند در این موقع پرنده نر در ارتفاعات مستقر شده صدای مخصوصی از خود بروز می دهد که باعث پیدا شدن جفت آن می شود.

نرها بسیار جنگجو می باشند و در موقع فرار یا پرواز به سرعت پرواز نموده و صدای دیگری از خود نشان می دهد که تقریبا صدایی مثل جیغ می باشد و همواره یک مسیر پرواز را انتخاب می کند.

کبک ها بسته به شرایط محیطی، یک مرتبه در سال تولید مثل می کنند.فصل تولید مثل از فروردین آغاز شده و بسته به منطقه جغرافیایی ممکن است تا اواخر تیر و اوایل مرداد نیز در مناطق سردسیر ادامه یابد.تعداد تخم ها از 7 تا 21 عدد است و کبک ماده به طور متوسط 24 روز روی تخم ها می خوابد.پس از گذشت 12هفته، جوجه ها بالغ می شوند.جوجه ها به رنگ بلوطی تیره، سینه زرد کمرنگ متمایل به صورتی شکم دارای خطوطی به رنگ سفید بلوطی، چشم قهوه ای روشن منقار زرد متمایل به نارنجی، پاها زرد و بدون برآمدگی می باشند.

آشیانه کبک از ساقه های ساده که گاهی با پر و خاشاک پوشانده می شود، در میان صخره ها و یا مناطق پر از بوته و خاشاک، تشکیل می گردد. یافتن آشیانه کبک ها مشکل است .

کبک ها  مهاجرت نمی کنند و جابجایی های فصلی آنها فقط در ارتفاع است. پرواز کبک معمولا در هنگام احساس خطر انجام می شود و به مسافت های کوتاه و در سراشیبی محدود است. هنگام عبور از ناهمواری های سطح زمین، کبک ها بر روی پاهای خود جست می کنند و ترجیح می دهند بدوند تا پرواز کنند.

کبک معمولا از گیاهان شامل علف ها و دانه های آنها، برگ گیاهان و میوه بوته ها و همچنین حشرات بر اساس فراوانی و دسترسی فصلی تغذیه می کنند.

کبک در حالت های گوناگون، از صداهای مختلف استفاده می کند که به سه دسته تقسیم می شوند: هشداری، جنگی و جنسی. بیشترین صدایی که از کبک شنیده می شود با آوای chuck،chuck ، است که از هر دو جنس نر و ماده بر می آید که به تدریج به آوایchukar،chukar ، تبدیل می گردد و از فواصل دور قابل شنیدن است. از این رو نام کبک را Chukar Partridge گذاشته اند.

فضاهای سبز و پر درخت

پرندگان مناطق جنگلی نیز در باغ پرندگان اصفهان به چشم می‌خورند و فضایی شبیه به جنگل را برای آن‌ها ایجاد کرده‌اند که می‌توانند در آن آزادانه به این سو و آن سو بروند.

طاووس

طاووس به خاطر دم حیرت انگیزش از هزاران سال پیش مورد توجه بشر قرار گرفته است.

این پرنده زیبا بین 10 تا 23 سال عمر می کند و بدنی به ارتفاع 90 تا 130 سانتی متر ,دمی حدود 5.1 متر و وزنی بین 4 تا 6 کیلوگرم دارد.

ترکیب رنگ‌بندی بدن و دم در حیوان نر بسیار متنوع‌تر و جذاب‌تر از حیوان ماده است، بدن طاووس ماده قهوه‌ای و خاکستری است و معمولا زیر گردن سبز رنگ است، زیرا هنگانی که روی تخم می‌نشینند، بتوانند در طبیعت از دید شکارچیان در امان باشند.

طاووس به دو گونه هندی و جاوه تقسیم‌بندی می‌شود. نوع هندی طاووس از هند و سری لانکا و پاکستان است. معمولا طاووس‌ها به راحتی با هم زندگی می‌کنند و با هم مشکلی نخواهند داشت، از همین رو آنها را بسیار اجتماعی می‌خوانند. اما در زمان جفت‌گیری رقابت بر سر به دست آوردن ماده امکان درگیری بین نرها وجود دارد.

علت اصلی چتر زدن در طاووس جلب نظر پرنده ماده است با این کار ماده بر اساس اندازه و رنگ و کیفیت دم جفت خود را انتخاب می‌کند و پس از پایان فصل جفت‌گیری این دم شروع به ریختن می‌کند و دم واقعی که دارای پرهای کوچک و خاکستری است باقی می‌ماند، تا در فصل بعد پرهای جدید و زیبا مجددا نمایان شوند

نکته‌ای جالب درباره طاووس‌ها این است که بر خلاف سایر پرندگان که تک همسری هستند، طـاووس‌ها چند همسری هستند. طاووس ماده از بهار تا تابستان جفت‌گیری می‌کند و 5-3 تخم می‌گذارد و تخم‌ها بعد از 28 روز به دنیا می‌آیند.

 اولین قدم آموزش غذا خوردن به جوجه ها است، طاووس ماده باید جوجه‌های خود را آموزش دهد تا جویدن حشرات و دانه‌ها و برگ‌ها را یاد گیرند، جوجه نوک خود را کنار نوک مادر قرار می‌دهد و مادر بعد از پیدا کردن غذای مناسب به آن اشاره کرده و صدای خاصی تحت عنوان grock sound از خود ایجاد می‌کند و غذا را نگه می‌دارد تا جوجه‌اش آن را بخورد.

قدم دوم آموزش پرواز است مادر تصمیم می‌گیرد به شاخه‌ای از درخت یا روی فنس‌های محل نگهداری برود و با ایجاد صدای خاص دیگری جوجه‌ها را به سمت خود می‌خواند و صبح روز بعد طاووس ماده به لانه می‌آید و البته معمولا بعضی از جوجه‌ها در این فرآیند تلف شده‌اند.

این پرندگان همه چیز خوار هستند و اصطلاحا به آنها ground feeder گفته می‌شود به این معنی که از سبزی‌ها، علف، گل‌ها، حشرات، مارهای کوچک، مارمولک‌های سطح زمین تغذیه می‌کنند.

قفس های فلزی

پرندگانی در باغ پرندگان اصفهان وجود دارند که به‌دلایل مختلف از جمله نوع تغذیه نمی‌توان آن‌ها را در باغ رها کرد. این پرندگان که از نوع شکاری‌اند در صورت آزاد بودن در محيط، از ساير پرندگان و جوجه‌های آن‌ها تغذیه می‌کنند. در قفس‌های فلزی سعی شده تا محیط زیست طبیعی آن‌ها شامل صخره و کوهستان مهیا شود.

عقاب

این حیوان قدرتمند دارای بال هایی به طول 2 متر با پوششی از پر دارد.در هر دو طرف سر این پرنده چشمانی بسیار درشت با قدرت بینایی بسیار قوی ای وجود دارد به طوری که شکار خود را از کیلومتر ها فاصله زیر نظر دارد و بر سر آن فرود می آید.آنها منقاری بلند و پر قدرت دارند که گاهی به طول 5 سانتی متر می رسد.

عقاب ها پاهایی توانمند و پنجه های قوی به رنگ های روشن دارند که برای شکار کردن از آنها استفاده می کنند. قدرت پاهای این حیوان به قدری قوی است که می تواند موقع شکار بچه آهویی را بلند کرده و در فاصله بسیار زیاد از زمین آن را با خود حمل کند وبه لانه اش برسد و آن را تکه تکه کند. این پرندگان هنگام تمرکز به روی طعمه خود و شیرجه زدن به سمت آن با سرعتی باور نکردنی حدود 150کیلومتر در ساعت به طرف طعمه خود شیرجه می زند.

این حیوان با شکوه و قدرتمند در جاهای دور دست مانند جنگل های وسیع، فراز کوه و قله ها، بالای درخت های تنومند و با عظمت، شکاف صخره ها، علفزار ها زندگی می کند.آن ها در سنی مابین 25 تا 35 سال عمر می کنند اما نظرهای مختلفی راجع به سن آنها وجود دارد .

سن بلوغ جنسی عقاب در نوع نر و نوع ماده مابین 4 تا 7سال می باشد و در هرسال یک بار زاد و ولد می کنند.ابتدا آنها با کمک یکدیگر در فصل بهار با چوب و شاخه های ضخیم لانه ای با فاصله 107متری می سازند و داخل لانه را با علف ، برگ، خزه و گیاهان نرم دیگر پر می کنند.در فصل تولید مثل (اسفند و مرداد) 1 تا 4 تخم (به طور طبیعی 2 تخم) به رنگ سفید کدر به فاصله 3 تا 4 روز می گذارد. وظیفه خوابیدن روی تخم ها بر عهده عقاب ماده است اما عقاب نر نیز در بیشتر مواقع در این کار با ماده مشارکت می کند.

درآمدن جوجه های عقاب از تخم 35 تا 45روز طول می کشد در چند هفته اول نر بخش مهمی از غذا را فراهم می کند البته در فراهم کردن غذا نر و ماده به همدیگر کمک و تلاش بسیاری می کنند . مدتی بین 45 تا 81 روز برای پر درآوردن جوجه ها وقت نیاز است.  و آنها پرواز را از 10 هفتگی شروع می کنند و 32تا 80 روز بعد از پر درآوردن زندگی مستقل خود را شروع می کنند.

عقاب ها انواع مختلفی دارند.عقاب تاج دار، کرکس هیمالیا، طلایی، شاه بوف، عقاب هارپی، فیلیپین، جنگی، دریایی دم سفید ، ماهی خوار آفریقایی، دریایی پالاس نوعی از این عقاب ها هستند. این پرنده ها نیمه مهاجراند. به صورتی که بعضی از آنها در یک محل می مانند و بعضی از آنها مهاجرت می کنند .

عقاب هایی که به سن 40 سالگی می رسند دیگر قدرت زیادی برای پرواز کردن و شکار حیوانات ندارند و در کل وارد دنیای عجیب غریبی می شوند و زندگیشان به کل تغییر می کند.

آن ها اگر نتوانند شکار کنند و غذا پیدا نکنند از گرسنگی تلف می شوند. عقاب در این مدت دردناک ترین تصمیم زندگی اش را می گیرد و با کندن نوک ، چنگال و پرها اجازه رشد دوباره بر هر یک از این اندام ها را می دهد. برای این کار باید ضربات سنگین و سختی به نوکش بزند تا از جا در بیاید. در این دوران از حشرات و غذاهای کوچک و نرم تغذیه می کند.

هنگامی که نوک جدیدش رشد کرد نوبت به چنگال ها می رسد و بعد از آن سراغ بال هایش می رود و درد زیادی را تحمل می کند. تکمیل کردن این مراحل ۶ ماه طول می کشد و بعد از این ۶ ماه زندگی جدیدی را شروع میکند و دوباره مانند قبل می شود.

بخش های تخصصی باغ پرندگان

آنچه که در باغ پرندگان اصفهان می‌بینید حاصل فعالیت بخش‌های تخصصی این مجموعه است. در هر یک از این بخش‌ها پژوهش‌های علمی و عملی مفیدی بر روی انواع پرندگان صورت می‌گیرد و به‌همین دلیل باغ پرندگان علاوه بر جاذبه‌های گردشگری و تفریحی جنبه‌های علمی آموزشی و پژوهشی نیز پیدا کرده است.

واحد تکثیر: شرایط و امکانات تخم‌گذاری و جوجه‌آوری برای پرندگان در این بخش فراهم می‌شود و نگهداری از جوجه‌های تکثیر شده تا مرحله رسیدن به سن مناسب رهاسازی در باغ پرندگان نیز از وظایف این بخش است.

واحد تغذیه: پرندگان مختلف نیازهای غذایی متفاوتی دارند و منبع تامین این نیازها نیز در هرگونه متفاوت از دیگری است. پرندگان ممکن است میوه‌خوار، دانه‌خوار، گوشت‌خوار و حتی همه‌چیزخوار باشند؛ به همین دلیل در این بخش نیازهای پرندگان بر اساس جداول نیازهای غذایی (NRC) برآورد می‌شود. این جداول بر اساس آخرین یافته‌های علمی در دنیا تدوین شده‌اند و جیره غذایی پرندگان را تعیین می‌کنند. جیره‌های غذایی پرندگان در فصول مختلف سال بر اساس دمای هوا و شرایط فیزیولوژیک بدن آن‌ها تغییر می‌کند؛ مثلا غذای پرندگان در فصل تولیدمثل با دیگر فصول متفاوت است.

واحد کلینیک و بهداشت: پرندگان هم مانند همه جانداران بیمار می‌شوند. این پرندگان پس از تشخیص بیماری به واحد کلینیک و بهداشت می‌روند و پس از معاینه کامل بر اساس نظر دامپزشک باغ پرندگان و تجربه‌های کارشناس مربوطه تحت درمان قرار می‌گیرند. این واحد ضدعفونی و بهداشت کلیه قسمت‌های باغ را نیز بر عهده دارد و واکسیناسیون ماهانه پرندگان علیه بیماری نیوکاسل نیز وظیفه کارکنان این بخش است. تمامی برکه‌های آب در زمان واکسیناسیون تخلیه و تمام ورودی‌های آب بسته می‌شوند. واکسن نیوکاسل توسط آب آشامیدنی در ۲ روز متوالی به پرندگان تشنه داده می‌شود.

 واحد قرنطینه: ممکن است پرندگانی توسط افراد دوستدار پرنده به باغ اهدا شوند و یا در دوره‌های زمانی مختلف مسئولان پرندگان جدیدی خریداری کنند. در این‌صورت جهت کنترل بیماری‌ها و جلوگیری از گسترش آن‌ها در مجموعه، پرندگان تازه وارد به مدت 10 تا 14 روز در واحد قرنطینه قرار می‌گیرند تا پس از انجام آزمایش‌های لازم و تایید سلامتی وارد باغ شوند.

 واحد تاکسیدرمی: فن نگهداری دراز مدت پیکر جانوران را تاکسیدرمی می‌گویند. در این بخش پوست کنی لاشه و چربی‌زدایی از پوست صورت می‌گیرد و پس از پرآرایی، قالبی به اندازه بدن پرنده تهیه می‌شود. سپس اسکلت‌بندی پوست پرنده روی این قالب قرار می‌گیرد.

پارکینگ

مکانی برای عکاسی با پرنده ها

رستوران

کافه

بوفه

نماز خانه های متعدد

و سرویس بهداشتی