پارک ملی گلستان، بزرگترین پارک طبیعی و نخستین پارک ملی ثبت شده در ایران است که در منتهیالیه شرق البرز و جنگلهای شمالی کشور قرار دارد. حد غربی پارک ملی از روستای تنگراه در استان گلستان شروع میشود و حد شرقی آن در روستای رباط قرهبیل در استان خراسان شمالی پایان مییابد. بخش اعظم پارک در استان گلستان، حدود 34 درصد آن در استان خراسان شمالی و بخش ناچیزی نیز در استان سمنان قرار دارد.
پارک ملی گلستان بیش از 900 کیلومتر مربع وسعت دارد و به همین دلیل از تنوع بسیار وسیع جانوری و گیاهی برخوردار است. در این پارک نزدیک به 1350 گونه مختلف گیاهی رشد میکند.وجود گونههای گیاهی متنوع، شرایط را برای زندگی 302 گونه حیوانی مختلف فراهم کرده است.
از نظر توپوگرافى، پارک از صخرههاى مرتفع آهکى تا تپهماهورهایى با شيب و فراز کم تشکيل شده و از نظر اقليمى بين درياى خزر و مناطق خشک شرقى قرار گرفته است. به همين دلیل پارک ملی گلستان، اقليمهاى متفاوت از نواحى بسيار مرطوب تا قسمتهاى نيمهخشک را در بر مىگيرد.
یک هشتم گونههای گیاهی، یکسوم گونههای پرنده و بیش از 50 درصد از گونههای پستاندار کشور در پارک ملی گلستان زندگی میکنند.
69 گونه پستاندار در پارک ملی گلستان مانند پلنگ ,خرس قهوهای ,سمور جنگلی ,مرال، شوکا، گراز، آهوی ایرانی، گوسفند وحشی (قوچ و میش)، بز کوهی (کل و بز)، گربه جنگلی، تشی، گرگ، وشق، روباه سرخ و روباه ترکمنی زندگی می کنند.
از راسته خفاشها تاکنون 18 گونه در این پارک شناسایی شده است.
این منطقه از بهترین زیستگاههای گوسفند وحشی اوریال، بزرگترین و قد یمیترین زیرگونه گوسفند وحشی ایران محسوب میشود و یکی از خالصترین جمعیتهای قوچ و میش اوریال را در خود جای داده است.
توسکاى قشلاقى، کلهو، انجير، توت، ملج، داغداغان، ازگيل، وليک، زالزالک، سيامتو، گوجه وحشى، شيرخشت، دغدغک، گردو، تمشک، انار وحشى، گلابى وحشى و… از گونههاى مختلف گياهى پارک به حساب میآیند. در کف جنگل گونههاى بىشمارى نظير سرخسها، متامتى و… پراکندهاند. در نواحى خشکتر درختچههاى زرشک، تغ، گز، کاروانکش، بوتههاى کلاه مير حسن، گون، گدار، چوبک، درمنه، خارشتر و ساير گونههاى استپى يافت مىشود. در نواحى مرتفع گونه ارس نيز بهطور پراکنده وجود دارد.
غار کیارام (غار وسط دل دل) در 6 کیلومتری روستای فرنگ از توابع دهستان فارسیان، در بخش گالیکش، قرار دارد و به عنوان قدیمیترین غار مسکونی در شمال کشور شناخته میشود. در جلوی غار رودخانهای فصلی وجود دارد که 7 متر پایینتر از کف غار است و اطراف آن، پوشش جنگلی انبوه و متراکم دیده میشود.
تپه قلعه تخت سلیمان در شهرستان مینودشت، بخش گالیکش، روستای تنگراه واقع شده و در 200 متری جنوب رودخانه مادرسو، در جهت شرقی غربی قرار دارد.
با توجه به بقایای معماری و موقعیت مکانی، به نظر میرسد این مکان یکی از قلعههای باستانی مهم محسوب میشود که قدمت آن به دورانهای تاریخی پس از اسلام بازمیگردد.
اثر در تاریخ 7 مرداد 1382، با شماره ثبت 9330 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آبشار لوه با 15 متر ارتفاع,در 20 کیلومتری شهرستان گالیکش و در 5 کیلومتری جادهی اصلی گلستان مشهد، در کنار روستایی به همین نام قرار دارد. آبشار در میان جنگلی انبوه با درختان پهن برگ جای گرفته و در 14 کیلومتری غرب پارک ملی گلستان واقع است.
آبشار لوه از مجموعه آبشارهای کوتاه و بلند تشکیل شده و ارتفاع مجموع آنها به 75 متر میرسد. لوه در امتداد يک شيب پلکانی به صورت طبيعی از صخرهها فرو میريزد و دارای پنج طبقه است که در داخل درهای به عمق 35 متر و پوشيده از درختان جنگلی از قبيل ممرز، افرا و توسکا جای گرفته است.
چشمه لال در فاصله 27 کیلومتری شرق شهرستان گالیکش و در حاشیه جاده بینالمللی گالیکش مشهد قرار دارد. آب این چشمه از فضایی مسطح در دل جنگل میجوشد و پس از طی مسافتی به رودخانه دوغ و نهایتا به سد گلستان میریزد.
از آنجا که آب این چشمه در سکوت و بدون صدا تراوش می شود و جریان مییابد، آن را لال نامیدهاند.
آبشار پیر غار (آبشار فارسیان) در فاصله 2 کیلومتری روستای فارسیان فرنگ، از توابع بخش مرکزی شهرستان گالیکش قرار دارد. آب آبشار از چشمه پیر غار تامین میشود.
پیرامون آبشار پوشیده از درختان افرا، انجیر، آلوچه و گردو و بوتههای تمشک است و غارهای دیدنی شی کمر نیز در نزدیکی آن واقع شدهاند.
دشت شقایق های وحشی در روستای پادلدل شهرستان گالیکش واقع شده است. این منطقه که به دشت شقایق گالیکش نیز معروف است در اراضی جنوبی روستا و حوالی مرز استان گلستان با استان سمنان قرار دارد. این دشت در غرب به مینودشت و در شمال غرب به کلاله میرسد و پناهگاه حیوانات و گیاهان کمیاب بسیاری است.
چشمه اشکان در فاصله 25 کیلومتری شرق شهر گالیکش، در مجاورت روستای بش اویلی قرار دارد و در میان جنگلی سرسبز جای گرفته است.
لته نوروز علی در فاصله تقریبا 30 کیلومتری از شهر گالیکش در استان گلستان قرار دارد و منطقهای مرتفع را شامل میشود. این ناحیه با حدود 13 هکتار مساحت، در ارتفاع 1600 متری از سطح دریا واقع و توسط جنگل محصور شده است.
لته در زبان محلی به مکانهایی مانند چراگاه گفته میشود.
غار حمام خدایی در شرق روستای پنو، از توابع شهرستان گالیکش قرار دارد. در درون غار چشمهای پرآب واقع شده و در زمستانها آب آن گرم و در تابستانها خنک است. مردم روستا در گذشته، به دلیل ساختار خاص غار، در زمستانها از آن به عنوان حمام استفاده میکردند. در تابستانها نیز از آب جمع شده مقابل غار برای مصارف آشامیدنی و خوراکی برمیداشتند.
غار گرو( غار گرآو) در روستای دوزین از توابع شهرستان گالیکش در استان گلستان قرار دارد و در ارتفاع 1189 متری از سطح دریا واقع شده است. این غار یک دهانه ورودی دارد که بر اثر شدت جریان آب شکل گرفته است. مسیر پیمایش غار شیب زیادی دارد و حرکت در غار هم باید به صورت سینهخیز انجام شود.
غار سم با 25 تا 30 حلقه چاه, در نزدیکی قله کوه خواجه قنبر، در منطقه نامیج، روستای نام نیک از توابع گالیکش قرار دارد و در ارتفاع 1700 متری از سطح دریا واقع شده است.
سم در زبان محلی به معنای حفره و غار است.
در داخل غار بقایای سفال مربوط به دوران کهن و بقایای اسکلت انسانی را شناسایی کردهاند.
درخت گردوی فارسیان در روستای فارسیان فرنگ، از توابع بخش مرکزی شهرستان گالیکش قرار گرفته است. این درخت 18.5 متر ارتفاع دارد و طول تاج آن 15 متر و قطر عرصهاش 25 متر است.
طبق بررسیهای کارشناسی و علمی، عمر درخت را بین 200 تا 250 سال تخمین زدهاند.
درخت فارسیان به عنوان یکی از آثار طبیعی ملی ایران به ثبت رسیده است.
موزه میرزا بایلو (موزه تاریخ طبیعی میرزا بایلو , موزه حیات وحش میرزا بایلو) در سال 1362، در ضلع شرقی پارک ملی گلستان کار خود را آغاز کرد.
مجموعه موزه شامل نمونههای تاکسیدرمی از گونههای جانوران بومی و مهاجر میشود.
اگر قصد سفر و اتراق در پارک ملی گلستان را دارید، ترجیحا مجهز سفر کنید.
پارکینگ ها و کمپینگهایی برای استراحت و اقامت شبانه در پارک ملی گلستان وجود دارد که امکان دسترسی به آنها آسان است. این پارکینگها حداقل وسایل و تجهیزات تفرجگاهی از قبیل میز و نیمکت، اجاق، سطل زباله و سرویسهای بهداشتی را دارند. ساختمانی نیز بهمنظور ارائه اطلاعات، نمایش فیلمها و اسلایدهای مربوط به منطقه و نیز بیان مسائل زیستمحیطی در نظر گرفته شده است.