سازه های آبی که احتمالا قدمت آن مربوط به دوره ساسانی و پادشاهی اردشیر اول و شاپور است,یکی از زیباترین مناطق گردشگری استان خوزستان در مجاورت بافت تاریخی شوشتر می باشد.

در ساخت سازه های آبی شوشتر از سنگ ,آجر و ملات ساروج استفاده شده و هر یک از سازه ها کاربرد خاص خود را دارند و در ارتباط با یکدیگر یک مجموعه به هم پیوسته را تشکیل می دهند.

مجموعه سازه های آبی شوشتر شامل بخش‌های مختلفی از جمله  پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها، سیکا (محلی جهت استراحت و تفریح) و تونل‌های عظیم هدایت آب است.

بند میزان (بند قیصر، شاپوری، دولت‌شاه، تراز، خاقان و محمدعلی شاه ) با چند دهانه  موجب دو شاخه شدن آب رودخانه کارون شده و آن را به دو شاخه شُطیط و گَرگَر تقسیم می‌کند, به‌گونه‌ای که اگر دبی گرگر بیشتر از یک سوم باشد آن را به شاخه شطیط انتقال می‌دهد و برعکس. به‌دلیل اینکه آب تقسیم شده در رود شطیط دو برابر حجم آب تقسیم شده به رود گرگر است، رود گرگر را دودانگه یا مسرقان و رود شطیط را چهاردانگه می‌گویند.

کلاه فرنگی برجی هشت ضلعی و مشرف به بند میزان است که روی پایه چهارمتری از سطح زمین قرار دارد.

رود گرگر که در شمال شوشتر جریان دارد یکی از شاخه‌های فرعی رودخانه کارون است که توسط بند میزان از آن جدا شده است. این رود به‌صورت دست‌کند و مصنوعی، به دستور اردشیر، پادشاه ساسانی ایجاد شده است. کف این رود را سنگ فرش و آن‌ها را با بست‌های فلزی به هم متصل کرده‌اند و این کار برای جلوگیری از عمیق‌تر شدن بستر آن بوده است.

این رود از داخل شهر عبور می‌کند و آب مورد نیاز کانال‌ها و تونل‌ها را تامین می‌کند. سپس گرگر در محل بند قیر به شاخه شطیط می‌پیوندد که به‌همراه رود دز به رودخانه کارون می‌ریزند.

پل بند گرگر به‌همراه سه تونل انحرافی به نام‌های شهر، سه کوره و بلیتی در پایین‌دست بند میزان و بر فراز آسیاب‌ها قرار دارند. این پل بند که آب را در تراز مشخصی نگه می‌دارد، روی صخره ایجاد شده و تونل‌ها نیز در درون صخره کنده شده‌اند که وظیفه تامین آب مورد نیاز برای چرخاندن چرخ آسیاب را بر عهده داشته‌اند. در حال حاضر نیز با از کار افتادن آسیاب‌ها، این آب به‌صورت آبشار از دهانه تونل‌ها بیرون می‌ریزد.

محوطه آبشارها و آسیاب‌های آبی شوشتر شامل مجموعه‌ای از تونل‌ها، کانال‌های فرعی، آسیاب‌های آبی و سد است. عملکرد این مجموعه به این‌گونه است که با بالا آمدن رود گرگر توسط بند، آب به داخل تونل‌های سه‌گانه هدایت می‌شود و از آن‌جا به کانال‌های متعددی تقسیم می‌شود و پس از عبور از مسیرهای ایجاد شده و چرخاندن آسیاب‌ها، به‌صورت آبشار به داخل حوضچه‌ها می‌ریزند.

پل بند برج عیار پایین‌تر از محوطه آبشارها و روی رود گرگر بنا شده که در گذشته درون باغ قرار داشته و آب آن پل از تونل بلیتی تأمین می‌شده است.

بند ماهی بازان( بند خدا آفرین)، بین رود گرگر و داریون، در منطقه‌ای به نام ماهی بازان قرار دارد.این بند از یک رشته سنگ یک‌ پارچه تشکیل شده و در وسط آن، سه دیوار وجود دارد که مجرای گذر آب است.

قلعه سلاسل (کهن دژ) شوشتر قدیمی‌ترین بخش سازه های آبی شوشتر است که قدمت آن را به زمان هخامنشیان نسبت می‎دهند. این قلعه علاوه بر داشتن نقش دفاعی برای شهر، در کنترل آب نهر داریون استفاده داشته است.

نهر داریون (کانال داریون) از رود شطیط جدا می‌شود و از آب آن برای آبیاری زمین‌های کشاورزی دشت میناب، تامین آب آشامیدنی شهر و ایجاد دسترسی به قلعه سلاسل استفاده می‌شود. این نهر بعد از خروج از زیر بستر سنگی قلعه سلاسل و طی مسافتی به‌سمت جنوب رفته و از غرب شوشتر عبور می‌کند و سپس در شمال پل بند لشکر، به دو شاخه تقسیم می‌شود. قدمت این کانال را به عصر هخامنشیان و داریوش نسبت داده‌اند.

شادُروان یکی از پل‌های معروف کشور است .این پل که از آجر، سنگ و ساروج ساخته شده ، در شاخه شطیط قرار دارد. در کنار این پل بقایای چند آسیاب دیده می‌شود.

بند خاک یکی دیگر از بندهای مجموعه سازه های آبی شوشتر در خارج از حصار غربی شهر روی نهر داریون و 500 متر بالاتر از پل بند لشگر قرار دارد. این بند سطح آب را چندین متر بالاتر آورده و از طریق کانال‌های متعدد به‌سمت باغ‌ها هدایت می‌کرد.

بعد از بند میزان، پل بند لشکر سالم‌ترین سازه آبی این مجموعه است و در ساخت آن مانند سایر سازه‌ها از آجر، سنگ و ساروج استفاده شده است. این پل بند نقش مهمی در ارتباط بین شوشتر و روستاهای جنوبی داشته است و شوشتر را به شهر عسگر مکرم مرتبط می‌کرده و از دورازه‌های مهم شوشتر به شمار می‌رفته است. در ضلع جنوبی پل بند لشگر نیز بقایای سه آسیاب و در انتهای ضلع شمالی آن، روی صخره چارطاقی وجود دارد.

پل بند شراب‌دار در جنوب شوشتر و روی نهر داریون قرار دارد و از سنگ و ساروج ساخته شده است. این پل بند, راه ارتباطی بین قلعه نظامی خرم و شمال نهر داریون است.

در جنوب محوطه آسیاب‌ها و آبشارها، پلکان سنگی دست‌سازی احداث شده که بیش از 200 پله دارد و محوطه آبشارها را به نقاط مسکونی مشرف به مجموعه متصل کرده است.

در انتهای ضلع غربی محوطه آبشارها، سیکا قرار دارد که دسترسی به فضای درون آن از طریق چند پله دست‌کند میسر است.

بند دارا در منطقه‌ میاناب و روی رود گرگر ساخته شده بود.

پل شاه علی روی نهر داریون در جنوب شوشتر و در غرب امام‌زاده عبدالله واقع شده است.

سازه های آبی شوشتر در 5 تیرماه 1388 به عنوان دهمین اثر جهانی ایران شناخته شد.

خانه مستوفی متعلق به یکی از تجار شهر در دوره قاجار است که در بافت تاریخی شوشتر قرار دارد و اکنون از آن به عنوان رستوران,موزه و عکاس خانه استفاده می شود.

خانه مرعشی متعلق به سید محمد حسن مرعشی یکی از خانه‌های تاریخی شوشتر در بافت قدیمی شهر است قدمت این خانه به دوره قاجار برمی‌گردد.

خانه مرعشی در حال حاضر به‌عنوان دفتر پایگاه میراث جهانی سازه‌های آبی مورد استفاده است.

این اثر به شماره 7933، در ردیف آثار ملی ایران قرار دارد.

باغات خان با 1600 متر مربع وسعت,مربوط به دوره قاجار, در حاشیه غربی رود گرگر و در کنار بافت تاریخی شوشتر واقع شده است. آب مورد نیاز این باغ از طریق کانال ‌های محوطه آبشار‌ها و آسیاب‌ های شوشتر تامین می‌ شود.

درخت خرما از مهمترین درختان این باغ است. انجیر، انار، توت، موز و مرکباتی مثل پرتقال، نارنج، لیمو ترش و درخت کُنار از دیگر درختان این باغ هستند. در این میان درخت و درختچه های باغ  انواع گلهای رز ,محمدی ,گل شاه پسند ,گل کاغذی و لاله عباسی نیز دیده می‌ شود.

این اثر در تاریخ 2 مرداد 1387 با شماره ثبت 23051 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کاروانسرای افضل بنایی چهار طبقه متعلق به دوراه قاجار است که در حال حاضر محل دائمی نمایشگاه صنایع دستی می باشد.

این اثر در تاریخ 17 اسفند 1381، با شماره ثبت 7940 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بقعه براء بن مالک (یکی از اصحاب پیامبر (ص)) در شمال شوشتر واقع شده است.

این اثر در تاریخ 18 آبان 1378، با شماره ثبت 2447 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه میزبان دسته‌های عزاداران و سینه‌زنان امام حسین (ع) در روز عاشورا است.

قدمگاه صاحب الزمان (بقعه صاحب الزمان ) توسط شخصی به نام درویش کریم در سال 1407 هجری قمری در شمال شرقی شهر شوشتر، نزدیک بقعه شیخ شمس الدین شوشترساخته شده است. بنای بقعه روی تپه‌ای در میان قبرستان جای گرفته و در سال 1349 مرمت و بازسازی شده است.

این اثر  در 23 مهر 84 در فهرست آثار ملی ايران به ثبت رسيد.

دخمه های زرتشتی شوشتر (خرف‌خانه‌های شوشتر, استودان‌های شوشتر) از جمله بناهای تاریخی پیش از اسلام هستند که در خارج از محدوده شهری در دامنه ای کم ارتفاع  جای گرفته اند و اموات را در آن‌ها دفن می‌کردند. این نوع دخمه‌ها در دیواره کوه‌ها و صخره‌ها حفر می‌شدند و احتمالا به دوران مادی و پارتی مربوط هستند.

چهارطاقی شوشتر با سقفی گنبدی شکل از جاذبه های گردشگری شهر شوشتر است.

ساعات بازدید از خانه مستوفی از 8 تا 23 است.

خانه مستوفی : شوشتر، میدان باطنی، جنب مسجد مستوفی