چِکدِرمه شناختهشدهترین غذای ترکمنی و یکی از محبوبترین غذاهای محلی گلستان است.
برای تهیه این غذا از قابلمه مخصوصی به اسم قازان یا قازَن استفاده میشود که از جنس چدن است، با انتهایی گرد شبیه به وُک که در فرهنگ غذایی شرق آسیا از آن استفاده میشود. این غذا در شکل سنتی خود با گوشت گوسفند پخته میشود، اما گاهی آن را با گوشت مرغ یا ماهی نیز طبخ میکنند.
خورش ماش(ماش پَتی) یک غذای گیاهی است که برای تهیه آن از اسفناج، سیر، چغندر، کدو حلوایی، ماش و آب نارنج استفاده میشود.
این خورش که از محبوبترین غذاهای محلی گلستان است معمولا در فصل پاییز و زمستان که فصل کدو حلوایی است طبخ میشود.
خورش ماش در کنار برنج و گاهی هم کوکو سیبزمینی سرو میشود.
بدون شک معروفترین غذای گرگانی خورش ساک است.
مردم گرگان است، از گوشت گوسفند، نخود، سیر و ادویه هم استفاده میشود.
خورش ساک معمولا به صورت سرد و همراه با زرشکپلو و مرغ سرو میشود.
باقلا پته غذایی ساده و راحت است که معمولا در کنار غذاهای دیگر سرو میشود.
برای تهیه این غذا باقلا همراه با سیر، ادویه و رب انار یا رب آلو جنگلی پخته میشود. مردم گلستان باقلا پته را معمولا همراه با برنج و ماهی میل میکنند.
پته یا پتی در گویش مردم محلی استان گلستان به معنای خورش است.
یکی از محبوبترین آشهای گرگانی، آش گوجه است.
برای تهیه این غذا از گوشت گوسفند، گوجه فرنگی، برنج و ادویه استفاده میشود.
غذایی که در نهایت آماده خواهد شد آشی قرمز رنگ است که علاوه بر داشتن رنگی زیبا، طعم و بویی عالی نیز دارد.
آش ماست(آش گزنه) غذای مخصوص شب چهارشنبهسوری در گرگان است. اما در روزهای دیگر سال هم پخته میشود. سبزی که به طور معمول در این آش مورد استفاده قرار میگیرد گزنه است.
گزنه تنها سبزی مورد استفاده در این آش نیست. برخی از مردم گلستان از جمله مردم مینودشت این آش را با سَلَف (گیاهی جنگلی شبیه به اسفناج با برگهایی کوچکتر) و برخی نیز با اسفناج آن را طبخ میکنند.
برای تهیه آش ماست، برنج همراه با سبزی، برگ سیر، باقلا و کدو سبز پخته و پس از سرد شدن، همراه با ماستی که به آن سیر و نعنا اضافه شده سرو میشود.
آش آلو یا آنطور که در گویش محلی میگویند هَلی آش، از انواع آشهای گرگانی است.
برای تهیه این غذا از نخود، لوبیا، سبزی آش، برنج، کدو سبز یا کدو حلوایی و در نهایت آلو (گوجه سبز) استفاده میشود.
بورک غذایی است که در کشورهای مختلف مثل ایران، ترکمنستان و ترکیه طبخ میشود. ترکمنها نیز بورک را به سبک خود درست میکنند.
بورک ترکمنی خمیری پر شده از ترکیباتی نظیر گوشت، سبزی، سیبزمینی و ادویه است که در تنور یا روغن پخته میشود.
آش ترشی(ترشی آش) یکی دیگر از غذاهای محلی استان گلستان بوده و تقریبا مشابه آش رشته یا آش کشک است، با این تفاوت که در آن به جای کشک، از رب انار یا رب آلو جنگلی استفاده میشود.
گرگانیها برای تهیه آش ترشی گاهی از سبزیهای جنگلی مثل الزی (سیر یا تره کوهی)، زولَنگ (شش شاخ) و اناریجه استفاده میکنند. در آش ترشی گرگان باقلا و کدو حلوایی هم استفاده میشود. این آش یا به صورت ترش یا همراه با کمی شکر و به صورت ترش و شیرین (آش ترشی شکر) خورده میشود.
ماش پلو این غذا که کم و بیش مشابه عدسپلو است با استفاده از ماش و برنج پخته میشود.
ماشپلو به طور معمولا بدون گوشت پخته میشود و از جمله غذاهای گیاهی سفره استان گلستان است.
اما این غذا گاهی با استفاده از گوشت چرخشده هم سرو میشود.
باسترمه نیز از جمله غذاهای ترکمنی است که با ماهی اوزونبرون تهیه میشود.
برای طبخ این غذا، ماهی که از قبل قدری سرخ شده همراه با دانه انار، سیب زمینی، ادویه و پیاز زیر برنج گذاشته میشود و همراه با هم پخته میشوند.
انواع مختلفی از تهچین در میان غذاهای محلی گلستان یافت میشود.
تهچین گوشت، تهچین مرغ، تهچین اسفناج، تهچین مرغ و بادمجان، تهچین تخممرغ و حتی تهچین کلهپاچه را میتوان از جمله غذاهای گرگانی معرفی کرد.
در تهیه این غذا معمولا ترکیب اصلی که گوشت گوسفند، تخممرغ یا بادمجان است همراه با ادویه و پیاز سرخ میشود و سپس لابهلای برنج آبکششده (اوکشی پِلا) قرار میگیرد.
مانتی غذایی است که در فرهنگ غذایی تعداد زیادی از کشورهای همسایه ایران جایگاهی ویژه دارد.
مانتی ترکیه، مانتی افغانی، مانتی ارمنی، مانتی ترکمنی و خینگالی گرجستان همگی دارای ترکیبات کم و بیش مشابه هستند و در حقیقت همگی یک غذا محسوب میشوند.
اما ترکمنهای ساکن ایران این غذا را به شکلی جالب طبخ میکنند. آنها برای تهیه این غذا که از محبوبترین غذاهای محلی گلستان است از ظرف چدنی مخصوصی استفاده میکنند. این ظرف دایرهای شبیه به سینی است و روی آن تعدادی خانههای ششضلعی با قطر حدود سه سانت وجود دارد. برای تهیه مانتی ترکمنی یک لایه خمیر بر روی این سینی پهن میشود، خمیر بر روی آن قدری فشرده میشود تا محل ششضلعیها از روی خمیر مشخص شود.
سپس مقداری از ترکیب گوشت چرخ کرده، پیاز و دانه انار ترش در هر خانه قرار داده میشود. برای ترکیب میانی خمیر به جای گوشت، گاهی از اسفناج یا تخممرغ هم استفاده میشود. بر روی این ترکیب لایه دیگری از خمیر قرار داده میشود و سپس با وردنه روی آن صاف میشود. به این ترتیب بخشهای اضافی خمیر جدا میشوند و تنها خمیری که داخل ششضلعیها قرار دارد باقی میماند. با برگرداندن سینی تکههای کوچک خمیر که در میانشان ترکیب گوشتی قرار دارد جدا میشوند. مانتیها در آب جوش ریخته و حدود یک ربع پخته میشوند. سپس از آب خارج و همراه با ماستی که با سیر و نعنا طعمدار شده، مقداری روغن حیوانی (روغن زرد) و همچنین کمی گوجه سرخ شده سرو میشوند.
گرگانیها برای تهیه نخودپلو گوشت گوسفند یا گوشت مرغ را همراه با پیاز، ادویه، نخود پخته شده و کشمش پلویی میپزند و لابهلای برنج قرار میدهند.
آش ماش یکی از غذاهای محلی گلستان است و بین مردم این استان محبوبیت زیادی دارد.
یکی از سادهترین و در عین حال محبوبترین غذاهای محلی گلستان کدو ترشک یا به گویش محلی کئی ترشک است.
برای تهیه این غذا کدو سبز به پیاز سرخشده اضافه میشود و سپس به آن آب نارنج اضافه میکنند. این غذا همراه با نان سرو میشود.
کپور کله(کله سِرو) یکی دیگر از غذاهای استان گلستان است که با استفاده از کله ماهی طبخ میشود.
برای تهیه این غذا معمولا از قبل سر ماهی (بیشتر ماهی کپور) را جدا میکنند و نگه میدارند. هرازگاهی زمانی که تعداد کلههای ماهی زیاد شد غذایی با آن میپزند که به آن کله سرو میگویند. برای طبخ آن کلههای ماهی همراه با ادویه و آب پخته و در نهایت یک سوپ مقوی حاصل میشود.
آش خمیر یک آش مقوی و لذیذ و از جمله معروفترین آش های گرگانی است.
برای تهیه آش خمیر نخود، لوبیا، ماش، رشته آش (خمیر)، سبزی، کدو، عصاره قلم گاو و رب انار محلی همراه با هم پخته میشوند.
ترچلو نوعی چلو گوشت یا تهچین گوشت است که برای تهیه آن از گوشت ناحیه شکم گوساله استفاده میشود.
مردم استان گلستان به انواع بورانی نیز علاقه زیادی دارند و معمولا در کنار بیشتر غذاهای خود از بورانی استفاده میکنند.
بسته به فصل و سبزیجات موجود در بازار نوع خاصی از بورانی بر سفره مردم استان گلستان قرار میگیرد. اما محبوبترین بورانیها برای مردم این منطقه بورانی بادمجان و بورانی اسفناج است.