کلیسای مریم مقدس از بناهای تاریخی و جاهای دیدنی تهران است که در سال ۱۳۲۴ خورشیدی (۱۹۴۵ میلادی) با هزینه شخصی فردی خیر به نام رومان عیسی یان بنا شد. این کلیسا اولین کلیسا جامع ارامنه تهران به شمار می‌آید و تنها کلیسای جامع بین سال‌های ۱۳۴۲ خورشیدی (۱۹۴۵ میلادی) تا ۱۳۴۹ خورشیدی (۱۹۷۰ میلادی) در پایتخت بود. امروزه کلیسای مریم مقدس علاوه بر محل اجرای مراسم‌های مذهبی، میزبان بازدیدکنندگان نیز است.
کلیسای مریم مقدس که قدمت آن به دوره پهلوی بازمی‌گردد، یادآور خاطرات بسیاری برای ارمنیان تهران، به‌خصوص ارمنیان ساکن محلات اطراف آن است. معمار این کلیسا نیکلای مارکف بوده است. قرار داشتن مزار افراد سرشناس ارمنی همچون یپرم داوید داویدیان (معروف به یپرمخان)، سردار مشروطیت و هوهانس خان ماسحیان در محوطه کلیسا به اهمیت این مکان می‌افزاید.
پس از پایان جنگ جهانی اول و به‌دلیل شرایط جدید اقتصادی و اجتماعی حاکم بر ایران، در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۱۰ خورشیدی (دهه‌های ۲۰ و ۳۰ قرن بیستم میلادی)، مهاجرت روستاییان به شهرها، به‌خصوص در تهران افزایش یافت. ارمنیان ایران نیز از این امر مستثنی نبودند و طی این دو دهه با مهاجرت به تهران محله‌های جدید ارمنی‌نشین، همچون محله حسن‌آباد را در این شهر ایجاد کردند.
ارمنیان این محله با اجازه خلیفه‌گری اصفهان که در آن دوره مسئولیت امور مذهبی و احوال شخصیه ارمنیان تهران را به عهده داشت، در سالن مدرسه هایکازیان، واقع در خیابان میرزا کوچک خان امروزی، اقدام به برپایی کلیسایی موقت کردند؛ اما با افزایش جمعیت این محله، به‌علت جابه‌جایی ارمنیان ساکن مناطق دروازه قزوین و شاه عبدالعظیم به محله حسن‌آباد، نیاز به تاسیس یک کلیسا در این محله احساس می‌شد.
