امپراتوری ایلام پیش از به حکومت رسیدن مادها در ایران حکومت می‌کردند.اونتال گاش یکی از پادشاهان این امپراتوری در سال 1250 پیش از میلاد دستور ساخت شهری مذهبی و سلطنتی به نام دوراونتاش را در نزدیکی رودخانه دز و شهر شوش صادر کرد. این شهر و معابد آن برای پرستش دو خدای بزرگ و حامی امپراتوری ایلام یعنی ناپیریشاه (خدای شهر انشان) و این شوشینک (حامی شهر شوش) احداث شده بود.در این شهر سه حصار تو در تو ساخته شده است که هفت دروازه دارد و در فاصله بین هر دو حصار کاخ‌ها، بناها، معابد و سازه‌های متعددی قرار دارند.

زیگورات چغازنبیل بلندترین بنای شهر اونتاش گال به‌ صورت چهارگوش در پنچ طبقه و در ابعاد 105 در 105 متر در 45 کیلومتری جنوب شهر شوش و 35 کیلومتری غرب شهر شوشتر در نزدیکی منطقه باستانی هفت تپه بنا شده است. این معبد به‌صورت هرم از پایین به بالا کوچک‌تر می‌شود و در بالای آن معبد کوچکی به ارتفاع 52 متر قرار دارد.

(زیگورات‌ نوعی معماری مذهبی و آیینی در دنیای باستان است که ساختاری برج مانند و قیفی شکل دارد. زیگورات‌ها در واقع معبدی طبقه طبقه بودند که انسان را به خدایان نزدیک‌تر می‌کردند. این بناها در دوره‌ ی بابلی‌ها و آشوری‌ها در بین‌النهرین و در دوره ایلامی‌ها در ایران ساخته شده‌اند.

چغازنبیل با نمونه‌های مشابه فرق دارد و تفاوت آن با زیگورات‌های بین‌النهرین در این است که طبقات فوقانی زیگورات‌ها روی طبقات تحتانی بنا می‌شدند اما در چغازنبیل به‌گونه‌ای است که تمام طبقات به صورت مجزا هستند و همه آن‌ها از کف زمین ساخته شده‌اند.)

محوطه باستانی شوش محوطه گسترده‌ای از شهر شوش را در برمی‌گیرد و بناها و سازه‌های معماری متعددی از دوران‌های مختلف در آن گنجانده شده است. این شهر باستانی یکی از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های شناخته‌شده‌ی جهان به‌ شمار می‌رود و احتمالا سال 4000 پیش از میلاد پایه‌گذاری شده است.

محوطه تاریخی شوش شامل تپه های باستانی آکروپل و کاخ آپادانا و لایه هایی از سکونتگاههای گذشته شامل شهر شاهی و روستا و مقبره دانیال است. تپه آکروپل قدیمی ترین قسمت محوطه شوش است که محل ساخت نیایشگاه بوده و زیربنای ساخت شهر را تشکیل می دهد.در این تپه حدود 27 لایه یا طبقه باستان ‌شناسی دیده شده است که نشان می‌ دهد 27 دوره تمدن را طی کرده و چندین بار دستخوش دگرگونی شده است. آکروپل از طبقات تاریخی دوران  اسلامی، ساسانی، اشکانی، سلوکی، هخامنشی،عیلامی و قبل از آن تشکیل یافته است.

مجسمه معروف ملکه ناپیراسو، لوح قانون نامه حمورابی و لیوان مشهور سفالی شوش به رنگ نخودی و نقش بزکوهی، از مهم ترین آثار به دست آمده از تپه آکروپل است.

ساخت قلعه ذوزنقه ای شکل شوش (قلعه آکروپل ,قلعه فرانسوی‌‌ها) در سال 1987 میلادی برای استقرار ژان ماری ژاک دو مورگان فرانسوی و همراهانش که برای تحقیق و اکتشاف به شوش آمده بودند در بلندترین تپه های شوش,تپه های آکروپل آغاز و در سال 1912 میلادی به پایان رسید.

ساختمان قلعه اغلب با خشت,بقایای باستانی آجرها و خشت های دوره های مختلف که در محوطه باستانی شوش باقی مانده بود, بنا شد.

از قلعه اکنون به‌عنوان مرکز نگهداری و تحقيقات آثار باستانی استفاده می‌شود. این اثر در 10 مهر 1380، با شماره 3983 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کاخ آپادانای شوش با مساحت 10434 متر به دستور  داریوش پادشاه هخامنشی در سالهای بین 515 تا 521 پیش از میلاد در شهر باستانی شوش و در محوطه قلعه شوش ساخته شد. این کاخ قصر زمستانی شاهان هخامنشی بوده و  از واحدهای مختلفی مانند تالار بار عام، حرم سرا، دروازه و کاخ پذیرایی و همچنین سه حیاط مرکزی تشکیل شده است. دیوارهای داخلی کاخ با آجر لعابدار منقوش با طرح های سپاه جاویدان، شیر بالدار و نقش گل نیلوفر آبی مزین بوده اند و بقایای به جای مانده از  آنها در موزه های خارجی و داخلی نگهداری می شوند.

 اثر در  سال 1380 در فهرست آثار ملی ایران به شماره ی 3981 به ثبت رسید. این مکان در سال 2015 نیز به ثبت جهانی رسید.

بنای آرامگاه دانیال نبی(یکی از پیامبران بنی اسراییل در قرن هفتم پیش از میلاد) در سال 1249 به دستور روحانی شیعه جعفر شوشتری و به دست حاج ملاحسین معمار  در ساحل شرقی رودخانه شاوور و رو‌به‌روی تپه ارگ بر روی بنای تخریب شده قبلی ساخته شد.

بنا دارای گنبدی اورچین و دوپوسته به ارتفاع 20 متر ,قطر حدود 5 متر با 25 طبقه مضرس و 2 مناره به ارتفاع حدود 10 متر در دو طرف است که نمونه‌ای بی‌نظیر در ایران به شمار می‌آید. ورودی این بقعه مانند کنیسه‌های یهودیان در سمت شرقی واقع شده است.

آرامگاه دانیال نبی در سال 1310 به شماره 51 در فهرست آثار ملی قرار گرفت.

محوطه باستانی ایوان کرخه  با دیوارهای بلند,کامل‌ترین و بزرگ‌ترین شهر مدفون‌شده ساسانیان، در شهر شوش است که  تنها بخش اندکی از آن باقی‌مانده است. قدمت این منطقه که با الهام از سبک معماری رومی بنا شده بود، به دوره شاپور دوم بازمی‌گردد.

ایوان کرخه در سال 1310، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کاخ شاوور (کاخ اردشیر دوم) تالاری باشکوه با 64 ستون است که به دستور اردشیر دوم در کنار رود شاوور و در سمت غرب کاخ آپادانا ساخته شده است. ستون‌های این کاخ مشابه ستون‌های کاخ آپادانا هستند,با این تفاوت که نسبت به آن‌ها ارتفاع کمتری دارند.

موزه شوش یکی از مهمترین موزه های ایران در سال 1342 با وسعت 550 متر مربع در باغی به وسعت 14635 ‏متر مربع ساخته شده است.

موزه دارای شش تالار بزرگ است و  آثار به نمایش درآمده در آن حاصل بخشی از حفاریهای منطقه شوش و چغازنبیل می باشد. آثار این موزه به دوره پیش از تمدن عیلام تا دوران پس از اسلام تعلق دارد.

مقبره دعبل خزایی (از شاعران معروف شیعه) با گنبدی سیاه رنگ و غیرمتعارف (مجموعه ای از چندضلعی هایی که روی هم واقع شده اند و تا نوک گنبد پیش رفته اند) در مرکز شهر شوش واقع شده است.

هفت تپه محوطه ای باستانی بین رودخانه‌ های دز و کرخه در 10 کیلومتری جنوب شرقی شوش و در وسط کشتزارهای طرح نیشکر هفت تپه است.

کاوش و حفاری علمی تپه ‌های باستانی هفت تپه از سال 1344 تا 1355 توسط هیات باستان‌ شناسی ایرانی به سرپرستی عزت الله نگهبان صورت گرفت و در نتیجه آن مشخص شد که نام اصلی و باستانی هفت تپه, شهر کاپناک و  متعلق به سالهای 1350 تا 1505 قبل از میلاد در ایلام است.

آثار معماری کشف شده در هفت تپه مجموعه آرامگاه تپتی آهار و معبد خصوصی او، آرامگاه دسته جمعی، ساختمان معبد، آرامگاه، زیگورات یا کاخ شماره یک، حیاطها، زیگورات یا کاخ شماره دو، دیوار طویل شمالی و تالار طویل می باشند.

رودخانه شاوور یکی از قدیمی ترین رودخانه های ایران در 18 کیلومتری شمال‌ غرب شوش، در ساحل شرقی روستای جریه سید احمد است که از به هم پیوستن چند چشمه شکل می‌گیرد. رودخانه شاوور یکی از منابع تغذیه‌کننده تالاب بامدژ محسوب می‌شود و دو سد شاوور و خیر آباد روی آن احداث شده‌اند.

پارک ملی کرخه در 5 کیلومتری غرب جاده اهواز شوش قرار گرفته است. این منطقه در سمت شمال از روستای سرخه شیخ عزیز شروع می‌شود و در امتداد جنوبی رودخانه کرخه، ضمن در برگرفتن جنگل‌های دو طرف رودخانه، ادامه می‌یابد.

این منطقه شامل پارک ملی کرخه جنوبی ,پارک ملی کرخه شمالی (جمعا به وسعت 7476 هکتار) و منطقه حفاظت شده کرخه (با وسعت 8352 هکتار) می‌شود.

جنگل‌های انبوه و متراکم پارک ملی و منطقه حفاظت شده کرخه,پناهگاهی برای گوزن زرد ایرانی است. از دیگر حیوانات منطقه می‌توان به گرگ، شغال، روباه، گورکن، رودک عسل خوار، گربه جنگلی، سیاه گوش، نمس هندی، کفتار، گراز, لاک‌پشت برکه‌ای، لاک‌پشت فراتی، وزغ سبز، وزغ لرستانی، قورباغه درختی، قورباغه معمولی، مارآبی و… اشاره کرد.

در رودخانه انواع آبزیان و ماهی‌هایی مانند شیربت، بنی، عنزه، برزم، کپور معمولی، گتان، حمری یافت می‌شود.

پرندگانی مانند اردک مرمری، اکراس آفریقایی، سنقر تالابی، سنقر سفید، قرقی، سارگپه پا بلند، عقاب تالابی، عقاب دشتی، سنقر خاکستری، دلیجه، دراج، کلاغ سیاه، انواع پرندگان شکاری، دراج، بلبل خرما، اگرت بزرگ و کوچک، حواصیل شب، حواصیل زرد در پارک ملی کرخه وجود دارد.

جنگل‌های کرخه بیشتر از درخت گز تشکیل شده‌اند. از انواع گونه‌های گیاهی دیگر می‌توان به سریم، جاز (بنگله)، بید، لگجی، استبرق، مرغ، شبدر و… اشاره کرد.

تالاب بامدژ با مساحت 4000 هکتار یکی از تالاب‌های پنج‌گانه استان خوزستان است. این تالاب به دلیل اینکه یکی از توقفگاه های پرندگان مهاجر از سیبری و شرق آفریقا است یکی از مقاصد گردشگران اکوتوریسم داخلی و خارجی به ‌شمار می‌رود.

در این منطقه 143 گونه گیاهی و بیش از 40 گونه جانوری از جمله پستانداران، خزندگان، دوزیستان و پرندگان حضور دارند.

در  محوطه چغازنبیل سرويس بهداشتی، نمازخانه و آبسردكن وجود دارد.

در چغازنبیل تهیه بلیط به‌صورت اینترنتی و از طریق درگاه‌های ذکر شده در سایت پایگاه جهانی چغازنبیل امکان‌پذیر است.

کشیدن سیگار و ریختن زباله در سراسر عرصه ممنوع است.

ورود با کفش پاشنه میخی و آسیب زننده به محوطه زیگورات ممنوع است.

در زمان بارندگی و تا حداقل 12 و حداكثر 24 ساعت پس از آن، بازديد از محوطه، به دليل جلوگيری از آسيب رسيدن به كف فرش آجری و ساختارها ممنوع است.

هرگونه عكاسی و فيلم‌برداری حرفه‌ای از مجموعه به‌صورت زمينی یا هوايی، تنها با اخذ مجوز كتبی ار حراست اداره كل ميراث‌ فرهنگی استان خوزستان و مدیریت پایگاه جهانی چغازنبیل امكان‌پذير است.

ساعات بازدید از مجموعه چغازنبیل شش ماهه اول سال 8:30 تا 19:30 و شش ماهه دوم سال 8:30 تا17

ساعات بازدید از محوطه باستانی شوش شش ماه اول 9 تا 19 و شش ماه دوم 9 تا 17

ساعات بازدید از موزه شوش شش ماهه اول  9 تا 18، شش ماهه دوم 9 تا 17

چغازنبیل: 45 کیلومتری جنوب شهر شوش

آرامگاه دانیال نبی : شوش، خیابان امام خمینی

تپه جوی:شوش، خیابان طالقانی

موزه شوش:شوش، روبروی آرمگاه دانیال نبی

آرامگاه دعبل خزاعی:شوش، خیابان شهید دانش

محوطه باستانی شوش:45212059-061